زبان پریشی یا آفازیا (Aphasia) چیست؟ علل، علائم، انواع و تشخیص و درمان این مشکل زبانی

اختلال زبان پریشی یا آفازیا (Aphasia)؛ از دست دادن توانایی درک یا بیان زبان گفتاری یا نوشتاری است. این اختلال یا ناتوانی؛ معمولاً پس از سکته مغزی یا صدمات مغزی آسیب زای دیگر، اتفاق میفتد. همچنین، مشکل زبانی یا آفازی؛ می‌تواند در افراد مبتلا به تومورهای مغزی یا بیماری های دژنراتیو (Degenerative diseases) که بر حوزه های مغز تأثیر می‌گذارد، رخ دهد. این اختلال در دسته اختلال ناتوانی­های یادگیری قرار میگیرد.
در این بخش از مجله روانشناسی کلینیک دکتر قیومی، کلیه نکات و مطالب مربوط به اختلال زبان پریشی یا آفازیا از جمله علل، علائم، انواع و تشخیص و درمان این مشکل زبانی را ارائه میدهیم. شما میتوانید از مطالب زیر برای بهبود ارتباط با شخص مبتلا به آفازی استفاده نمایید.

برای آشنایی با جدیدترین مطالب آموزشی در زمینه بیماری ها و اختلالات روانی و همچنین مشاوره آنلاین با در کلینیک مشاوره دکتر قیومی در تماس باشید.

زبان پریشی یا آفازیا (Aphasia) چیست؟

زبان پریشی یا آفازیا (Aphasia)؛ یک اختلال زبانی است که خواندن، نوشتن و بیان را دشوار می‌کند. گاهی اوقات درک آنچه دیگران می‌گویند نیز دشوار است. در اصل، زبان پریشی؛ یک نوع آسیب در قسمتهایی از مغز است که زبان را کنترل می‌کند. برای اکثر مردم، این مناطق در سمت چپ مغز میباشد.

اغلب این اختلال؛ نتیجه آسیب سر یا حمله مغزی است. همچنین مشکل آفازی می‌تواند، مربوط به تومور مغزی یا یک بیماری عصبی پیشرفته باشد. در واقع این اختلال ناتوانی­های یادگیری خوانش پریشی – مشکل خواندن؛ در درک آنچه دیگران می‌گویند و همچنین سخنرانی کردن تاثیر میگذارد.

علاوه بر این، اختلال ناتوانی­های یادگیری زبان پریشی؛ بر خواندن و نوشتن فرد مبتلا، تاثیر دارد. Aphasia؛ ممکن است همراه با برخی از اختلالات گفتاری، مانند ناسازگاری سخنرانی ظاهر شود که این مسئله نیز نتیجه آسیب به مغز است. علائم آفازی به بخشی از مغز آسیب دیده بستگی دارد.

بیشتر بدانید: انواع اختلالات خلقی (mood disorder)، علائم، راهکارها، روش های درمان و پیشگیری اختلال خلقی.

انواع آفازی (Aphasia) یا مشکل زبان پریشی

چندین نوع مختلف از آفازی یا مشکل زبانی وجود دارد که به روش‌های مختلف بر افراد تأثیر می‌گذارد. در هر زمان برای خدمات روانشناسی، میتوانید با مرکز مشاوره دکتر قیومی در تماس باشید.

رایج ترین انواع زبان پریشی یا آفازیا

• شایع‌ترین نوع زبان پریشی آفازی، ورنیک (Wernicke’s aphasia) است که می‌تواند ناشی از آسیب موقتی مغز باشد. افراد مبتلا به آفازیای ورنیک؛ معمولا در متن‌های طولانی و کامل، کلمات غیر ضروری را اضافه کرده و حتی کلمات جدید اختراع می‌کنند.
  در نتیجه، پیروی از آنچه شخص سعی در گفتن آن دارد، اغلب دشوار است. افراد مبتلا به آفازی ورنیک، اغلب هنگام صحبت کردن از اشتباهات خود آگاه نیستند. یکی دیگر از ویژگی‌های این نوع مشکل زبانی، دشواری در درک گفتار میباشد.
• شایعترین نوع آفازی غیرفلور، بروکا (Broca’s aphasia) میباشد. افراد مبتلا به زبان پریشی از نوع Broca؛ آسیب‌هایی دارند که عمدتا بر بخش لوب فرونتال مغز، تأثیر می‌گذارد. معمولا افراد مبتلا به این آفازی، فلج بازو و ضعف در پای راست دارند.
  این امر به دلیل این است که لوب فرونتال حرکات بدن را کنترل می‌کند. اگرچه آنها می‌توانند، آنچه گفته میشود را درک کنند، اما آنها اغلب با عبارات کوتاه صحبت می‌کنند و با تلاش زیادی به آن می رسند.
• نوع دیگری از آفازی غیر فلور ، آفازی آنومیک (Anomic aphasia) است. این امر در اثر آسیب به بخشهای زیادی از مغز در زمینه مربوط به زبان ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به آفازی آنومیک (Anomic aphasia)؛ معمولا در برقراری ارتباط با دیگران مشکل زیادی دارند.
  بنابراین، گفتار و فشرده سازی آنها از زبان می‌تواند بسیار محدود باشد. حتی ممکن است، تنها چند کلمه بگویند یا بارها همان کلمات یا عبارات را تکرار کنند. افراد مبتلا به آفازیای جهانی، حتی ممکن است برای درک کلمات و جملات ساده مشکل داشته باشند.

بیشتر بدانید: انواع اختلالات اضطراب (Anxiety disorders).

علائم اختلال زبان پریشی یا آفازیا

بیشتر افرادی که مشکل زبان پریشی یا آفازیا دارند در سنین؛ بزرگسالان، افراد میانسال و یا پیر هستند. اما هر کسی از جمله کودکان خردسال می‌توانند این اختلال را داشته باشند.

رفتارها و نشانه های زیر در افراد مبتلا به آفازیا، مکرر هستند:

• آنها با جملات کوتاه یا ناقص صحبت میکنند.
• یک کلمه یا صدای دیگر را جایگزین می‌کنند.
• کلمات غیر قابل تشخیص میگویند.
• مکالمات دیگران را درک نمی‌کنند.
• آنها در نوشتن مشکل دارند.

مطالعه بیشتر: اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) چیست؟ علائم، نشانه ها، روش های درمان وسواس فکری را آموزش ببینید.

علت اختلال مشکل زبانی یا آفازیا چیست؟

شایع‌ترین علت آفازی؛ آسیب مغزی ناشی از سکته (یعنی مسدود شدن یا شکستن رگ خونی در مغز) میباشد. در واقع، کمبود خون در مغز؛ باعث مرگ سلولهای مغزی و یا آسیب در مناطقی که زبان را کنترل می‌کنند، خواهد شد.

همچنین، آسیب مغزی ناشی از آسیب جدی در سر مانند تومور، عفونت یا یک فرآیند دژنراتیو نیز باعث ایجاد آفازیا خواهد شد. در این موارد، aphasia معمولاً با انواع دیگر مشکلات شناختی از جمله حافظه یا مشکلات سردرگمی رخ می‌دهد.

مطالعه بیشتر: تفاوت اختلال کم توجهی (ADD) با بیش فعالی (ADHD) چیست؟.

آسیب مغزی مربوط به آفازیا یا مشکل زبان پریشی میتواند به دلایل زیر باشد

• سکته مغزی، که شایع ترین علت آفازیا است.
• تومور مغزی
• عفونت یا التهاب مغز
• آسیب مغزی
• سایر اختلالات مغزی یا بیماری‌های عصبی که بر مغز تاثیر گذاشته و در طول زمان مانند زوال عقلی بدتر می‌شوند.

نحوه تشخیص اختلال آفازیا (aphasia)

متداول‌ترین روش تشخیص اختلال آفازیا یا مشکل زبانی؛ این است که پزشک معالج، فرد را به دلیل آسیب مغزی معالجه می‌کند. او کسی است که ابتدا تشخیص می‌دهد که شخص اختلال آفازیا دارد. بیشتر افراد، برای تأیید آسیب مغزی و اطلاع از محل دقیق آنها، از یک رزونانس مغناطیسی یا توموگرافی کامپیوتری استفاده می‌شود.

همچنین، پزشک معالج توانایی درک و تولید زبان را ارزیابی کرده تا ببیند چگونه شخص مورد نظر از سفارشات یا توصیه ها پیروی می‌کند. به عنوان مثال، فرد باید به سؤالات پاسخ دهد ، اشیاء را بشناسد و مکالمه گفته شده را حفظ کند.

اگر پزشک مربوطه، مشکوک به آفازی باشد، او توصیه می‌کند که بیمار حتما به یک آسیب شناس گفتاری یا گفتاردرمانی برود. این آسیب شناس یک معاینه یکپارچه از قابلیت‌های ارتباطی شخص را انجام می‌دهد.
این امتحان شامل ارزیابی دقیق از توانایی شخص در صحبت کردن، بیان ایده ها، حمل مکالمه اجتماعی، درک زبان، خواندن و نوشتن میباشد.

مطالعه بیشتر: تاثیر طلاق بر فرزند پسر! چه بر سر فرزندان پسر بعد از طلاق خواهد آمد؟

درمان آفازیا یا زبان پریشی

پس از آسیب مغزی، تغییرات بزرگی در مغز رخ می‌دهد که به بهبود اختلال مشکل زبانی کمک می‌کند. در نتیجه، افراد مبتلا به آفازیا، غالبا در ماههای اول حتی بدون درمان، پیشرفت‌های فراوانی را در مهارتهای زبانی و ارتباطی خود می‌بینند.

با این حال در بسیاری از موارد پس از این دوره ابتدایی، هنوز کمی از مشکل زبان پریشی وجود دارد. در این موارد، گفتار درمانی و زبان برای بهبود توانایی و کمک به بیماران، در جهت برقراری ارتباط استفاده می‌شود.
برخی از عوامل تاثیرگذار بر بهبود اختلال آفازیا عبارتند از؛ علت آسیب مغزی، ناحیه ای از مغز که آسیب دیده و گسترش آن و سن و سلامت فرد.

به طور کلی درمان آفازیا؛ به منظور بهبود توانایی فرد برای برقراری ارتباط، کمک به استفاده از مهارت‌های زبان، توانایی صحبت کردن و سایر اشکال ارتباطات مانند حرکات و تصاویر می‌باشد. درمان فردی این اختلال بر نیازهای خاص فرد تمرکز دارد. در حالی که درمان گروهی این فرصت را برای استفاده از مهارت‌های ارتباطی جدید با یک گروه کوچک از مردم فراهم می‌کند.

نقش و مشارکت خانواده برای کمک به درمان آفازیا

مشارکت اعضای خانواده یک بخش اساسی در درمان آفازیا یا مشکل زبانی است، زیرا اعضای خانواده می‌توانند بهترین راه برای برقراری ارتباط را به فرد مبتلا به این اختلال بیاموزند.

مطالعه بیشتر: زوج درمانی چیست؟ همه چیز در مورد زوج درمانی (Couples therapy).

روشهای مشارکت خانواده برای کمک به بهبود و درمان آفازیا یا زبان پریشی:

• در صورت امکان در جلسات درمانی شرکت کنید.
• با استفاده از عبارات کوتاه و ساده و به روشی ساده‌تر صحبت نمایید.
• محتوای کلمات را تکرار کرده یا کلمات کلیدی را بنویسید تا در صورت لزوم معنی را روشن کنید.
• به طور طبیعی و مناسب برای یک بزرگسال، صحبت نمایید.
• عوامل حواس پرتی (مانند خاموش کردن رادیو یا تلویزیون) را در صورت امکان محدود کنید.
• نظر فرد مبتلا به آفازیا را به خصوص در مورد مسائل خانوادگی بپرسید و به او ارزش قائل شوید.
• از اصلاح آنچه می‌گوید خودداری کنید.
• وقت زیادی را برای صحبت به او اختصاص دهید.
• به او کمک کنید تا در فعالیت‌های خارج از خانه شرکت کند.

منبع – منبع