انواع اختلالات اضطراب (Anxiety disorders)! همه حقایق اختلال اضطراب

هیچ شخصی نیست که عاری از هر گونه ترس باشد. زمانی که در خیابان به چپ و راست نگاه میکنیم، کمربندهای ایمنی خود را در ماشین میبندیم، در مسیری شیبدار، به نرده ها میچسبیم و یا موارد مشابه دیگر، ترس دائما جان ما را نجات میدهد. در واقع ترس و اختلالات اضطراب، بدون اینکه خود ما خبر داشته باشیم ما را از خطرات زندگی نجات میدهد.
با این حال برخی از افراد، ترس نسبتا اغراق آمیز به خود میگیرند. در اینجاست که ما با مشکل اختلالات اضطرابی (Anxiety disorders) روبرو هستیم. اختلالات اضطراب؛ یکی از شایعترین بیماریهای روانی در کنار افسردگی است. به همین دلیل، ما قصد داریم در این قسمت از مرکز مشاوره آنلاین دکتر قیومی، شما را با علائم و نشانه های اضطراب، انواع اختلالات اضطرابی و روشهای تشخیص و درمان آن آشنا کنیم.

برای مشاوره آنلاین و یا آموزش جدیدترین مطالب در مورد بیماری ها و اختلالات روانی و همچنین خدمات روانشناسی با ما در کلینیک مشاوره دکتر قیومی در تماس باشید.

اختلالات اضطرابی (Anxiety disorders) چیست؟

احساس ترس، برای ما انسانها یک عملکرد حیاتی میباشد و ما را از ریسک کردن و به خطر انداختن در زندگی باز میدارد. اما اشخاص زیادی از ترس غیرمنطقی رنج میبرند که در اصطلاح عمومی به آن اختلال اضطرابی میگویند.
به طور کلی، اختلالات اضطرابی (Anxiety disorders)؛ انواع مختلفی از ترسها هستند که معمولا بدون هیچ گونه خطر واقعی، ایجاد میشوند. اگر ترسی، بارها و بدون هیچ دلیل مشخصی رخ میدهد؛ به یک عارضه ی جانبی مداوم زندگی روزمره تبدیل میشود و آنگاه شاهد ترس بیمارگونه خواهیم بود.
این بیماری میتواند خود را به شکلهای مختلف نشان دهد و باید به صورت روان درمانی تحت درمان قرار گیرد. در دو سال اخیر، تعداد افرادی که از ترس و اضطراب روانی ناشی از بیماری کووید 19 رنج میبرند، افزایش داشته است.

مطالعه بیشتر: اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) چیست؟ علائم، نشانه ها، روش های درمان وسواس فکری را آموزش ببینید.

نشانه های ترس و اضطراب

ترس در هر فردی به طور متفاوتی تجربه میشود. برخی از افراد فقط در یک موقعیت تهدید آمیز، احساس ناراحتی میکنند، بعضی دیگر با عصبی شدن، از خود واکنش نشان میدهند.
از سوی دیگر، ترسها معمولا همراه با خشونت و به طور مکرر تکرار میشوند. اختلالات اضطرابی؛ علاوه بر بار عاطفی زیاد، اغلب علائم فیزیکی بسیاری از جمله تپش قلب، تعریق، لرزش، افزایش ضربان قلب، مشکل در تنفس و سرگیجه دارند.

ترس بسیار زیاد میتواند منجر به اسهال و استفراغ نیز شود. بسیاری از افراد همچنین از درد قفسه سینه به دلیل اضطراب رنج میبرند. در مورد حمله ی پانیک حاد (Panic attack)، علائم فیزیکی آنقدر شدید هست که افراد مبتلا به آن میترسند که به یک بیماری تهدید کننده مبتلا شوند.
علائم معمولی حمله پانیک شامل لرزش، درد و فشار در قفسه سینه و همچنین تپش قلب شدید، تنگی نفس و سرگیجه است.

حمله اضطرابی که بخش مهمی از اختلالات اظطرابی را تشکیل می‌دهد؛ معمولا فقط چند دقیقه طول میکشد، اما میتواند طولانی تر نیز باشد. هنگامی که هراس به اوج خود میرسد، علائم فروکش میکند. از آنجایی که علائم فیزیکی حمله پانیک، بسیار مشابه نشانه های بیماریهایی مانند آنژین حاد یا حمله قلبی است، حتما به دنبال مشاوره پزشکی باشید.

مطالعه بیشتر: اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADHD) چیست و چگونه درمان میشود؟.

برخلاف حمله پانیک، اضطراب فراگیر؛ به سرعت و به صورت اسپاسم ظاهر نمیشود. بلکه به تدریج ایجاد میشود. تنش درونی فزاینده، عصبی بودن و بی‌قراری، در این اختلال وجود دارد.
در اختلال اضطرابی فراگیر از نظر فیزیکی؛ ترس اغلب در ناحیه معده احساس میشود و یا احساس فلج بودن میکنید. همچنین در این نوع اختلالات اضطرابی، افکار با هم رقابت میکنند، همپوشانی دارند و به سختی میتوان شفاف و منطقی فکر کرد.
با این حال، علائم گفته شده برای اضطراب فراگیر، تنها زمانی پاتولوژیک هستند که احساس ترس و اضطراب در درجات مختلف و در مدت زمان طولانی تری ادامه یابد. در صورتیکه اختلال اضطراب فراگیر درمان نشود؛ غالبا افراد مبتلا را به انزوای اجتماعی سوق میدهد.

مطالعه بیشتر: هر آنچه در مورد مشاوره ازدواج و زوج درمانی باید بدانید را اینجا مشاهده بفرمایید.

انواع اختلالات ترس و اضطراب

بیماری اختلالات ترس و اضطراب، دارای چندین نوع میباشد که هریک از آنها نشانه های مخصوص به خود را دارند. در پایین انواع اختلال اضطرابی را به همراه ویژگیهای هر یک معرفی میکنیم.

1- اختلال اضطراب فراگیر (GAD)

اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، معمولا با نگرانی و اضطراب بیش از حد مشخص میشود. به علاوه، استرس روحی و جسمی نیز؛ در اضطراب فراگیر بسیار زیاد است. افراد مبتلا به این مشکل، خیلی شدیدتر و طولانی تر از سایر افراد نگران هستند.
از طرفی دیگر این نگرانی ها، به یک حوزه خاص متمرکز نیست! بلکه بر چندین موضوع دیگر نیز معطوف است. این نگرانی ها میتواند شامل وقایع جاری زندگی از قبیل بیماری یکی از بستگان، احتمال تصادف ماشین و همینطور نگرانی‌های مبهم بدون ارتباط باشد.
در بیماری اختلالات اضطرابی فراگیر، ترس به قدری آشکار است که زندگی را به شدت محدود میکند.

مطاله بیشتر: انواع اختلالات خلقی (mood disorder)، علائم، راهکارها، روش های درمان و پیشگیری اختلال خلقی.

2- انواع فوبیا (Phobia)

فوبیا (Phobia)؛ ترس بیش از حد، از یک شی یا موقعیت خاص است. کسانی که از اختلال اضطرابی فوبیا رنج میبرند؛ معمولا میدانند که این ترسها بی‌اساس هستند، اما هنوز نمیتوانند آنها را کنترل کنند.
افراد مبتلا به اختلال اضطراب از نوع فوبیا به برخی از محرک های کلیدی مانند حضور حیوانات، به عنوان مثال عنکبوت یا سگ واکنش نشان میدهند.

به طور کلی اختلال اضطرابی فوبیا؛ خود به سه دسته کلی طبقه بندی میشود

• فوبیای اجتماعی (Social Anxiety Disorder):
  فوبیای اجتماعی؛ جایی است که ترس از قرار گرفتن در مرکز توجه، قرار گرفتن در یک موقعیت شرم آور و یا یا شکست به وجود می‌آید. در نتیجه، افراد آسیب دیده به طور فزاینده ای از زندگی اجتماعی کناره گیری می‌کنند.
• فوبیاهای خاص (Specific Phobias):
  در فوبیای خاص؛ محرک خاصی برای ترس وجود دارد. به عنوان مثال، در مورد فوبیای عنکبوت، این می‌تواند کشف عنکبوت یا در مورد فوبیای گربه، مقابله با یک گربه باشد. اما ترس از ارتفاع نیز یکی از فوبیاهای خاص است.
• آگورافوبیا (Agoraphobia):
  آگورافوبیا، مشخصه ی ترس از موقعیتی است که، فرار از آن دشوار است. به عنوان مثال پرواز با هواپیما و یا سوار شدن بر قطار، از این موارد هستند. همچنین رانندگی با ماشین، به ویژه در مسیرهای نا آشنا از طریق تونل ها و روی پل ها، در واقع ترس از موقعیتی که ممکن است کمک لازم باشد.
  افراد آسیب دیده از مکانها یا شلوغی های نا آشنا از موقعیتهایی که نمیتوانند فوراً از آن فرار کنند، میترسند. ترس میتواند به یک حمله پانیک، یعنی اختلال هراس همراه با آگورافوبیا تبدیل شود.

مطالعه بیشتر: تفاوت خلق (Moods)، احساس (feeling)، عاطفه (Affect) و هیجان (Emotion)! تفاوت احساس و عاطفه چیست و چرا مهم است بدانیم!؟.

3- اختلال هراس یا پانیک  (Panic Disorder)

ترس از ترسیدن و هراس، نشان دهنده اختلال اضطراب پانیک (Panic Disorder) میباشد. افراد مبتلا بارها و بارها از حملات اضطراب شدید رنج میبرند و همواره از حمله اضطراب بعدی می‌ترسند. حمله میتواند به طور ناگهانی و غیرمنتظره  و یا در یک شرایط خاص رخ دهد. مبتلایان به آگورافوبیا (Agoraphobia) اغلب زمانی که در ازدحام جمعیت یا در وسایل نقلیه عمومی هستند؛ دچار حمله پانیک میشوند و می‌ترسند که نتوانند به سرعت از این موقعیت فرار کنند. یا از جلب توجه از طریق علائم ناشی از حمله وحشت دارند. حمله پانیک معمولا بیشتر از 30 دقیقه طول نمیکشد.

4- اختلالات استرس پس از سانحه (Post-traumatic stress disorder)

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)؛ میتواند توسط رویدادهای بسیار استرس زا ایجاد شود. به عنوان مثال، در نتیجه تجربیات جنگ، بلایای طبیعی، حوادث جدی یا مرگ یکی از عزیزان به وجود بیاید. با این حال، تجارب خشونت، مانند سوء استفاده جنسی نیز منجر به اختلال استرس پس از سانحه میشود.
به این شکل که خاطرات استرس‌زا یا قسمتهایی از خاطرات، ناگهان به خاطر می‌آیند، به طوری که افراد آسیب‌دیده دوباره وضعیت آسیب‌زا را تجربه میکنند. به منظور اجتناب از محرکهای بازگشتی، افراد آسیب دیده اغلب از زندگی اجتماعی کناره گیری میکنند و گوشه گیر میشوند. این اختلال میتواند باعث اختلات و مشکلات زوجین شود.

بیشتر بدانید: زوج درمانی چیست؟ همه چیز در مورد زوج درمانی (Couples therapy).

5- اختلال وسواس فکری و جبری (OCD) یا Obsessive-compulsive disorder

افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری (OCD)، از افکار وسواسی یا اجباری رنج میبرند. به عنوان مثال، شخصی به دلیل ترس از باکتری یا آلودگی و بیمار شدن؛ دائماً دستهای خود را میشوید که دچار وسواس فکری باشد. ترس همچنین میتواند خود را به صورت اجبار به تمیز کردن نشان دهد.
اما اجبار به کنترل نیز یکی از این نوع اختلالات اضطرابی است. علاوه بر این شخص به طور مداوم بررسی میکند که مثلاً درها بسته هستند یا اینکه آیا اتو واقعاً خاموش شده است. همچنین بیماران مبتلا به اختلال وسواس فکری (Obsessive-compulsive disorder) و فکری اگر از انجام مراسم خود منع شوند، معمولاً دچار تنش و اضطراب خواهند شد. این اشخاص اغلب از دیگران کناره گیری میکنند و همچنین دچار افسردگی و سایر ترسها میشوند.

مطالعه بیشتر: اختلال زبان پریشی یا آفازیا (Aphasia) چیست؟ علل، علائم، انواع و تشخیص و درمان این مشکل زبانی.

6- سایر اختلالات اضطرابی

سایر بیماریهایی که با اضطراب مشخص میشوند عبارتند از؛ اختلالات جسمی مانند هیپوکندری یا اختلالات هیپوکندریا (Hypochondriac disorder). ترس از بیماری، در بدترین حالت با عواقب کشنده بر آنهایی که تحت تأثیر قرار میگیرند، غالب میشوند.
اساساً علائم بی ضرر توسط این بیماران اضطرابی بیش از حد ارزیابی و یا به اشتباه تفسیر میشوند. حتی بحث با پزشکان نیز اعتقاد افراد مبتلا به بیماری اختلال اضطرابی هیپوکندریا، ترس آنها مبنی بر اینکه ممکن است بیماری جدی داشته باشند تغییر نمیدهد. وضعیت در مورد اختلال اضطرابی از نوع روان رنجوری قلبی نیز مشابه با هیپوکندری است. کسانی که از آن رنج میبرند از حمله قلبی میترسند. علائم این نوع اختلال اضطراب تنگی نفس میباشد.
اضطراب همچنین می‌تواند خود را به عنوان نشانه ای از یک بیماری دیگر نشان دهد. کسانی که از اسکیزوفرنی رنج می‌برند معمولاً اضطراب شدیدی را نیز تجربه میکنند. به همین ترتیب، افسردگی اغلب با ترسهایی همراه است که هیچ پیش زمینه موجهی ندارند. در مطالب قبلی در مورد انواع افسردگی! ویژگی، علائم، درمان، پیشگیری از انواع افسردگی توضیح دادیم.

بیشتر بدانید: اختلال افسردگی آتیپیک یا غیر‌‌معمول (Atypical Depression)، پیشگیری، علائم، دلایل، تشخیص و درمان.

علل اختلالات ترس و اضطراب

اختلالات اضطراب می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. معمولاً عوامل مختلفی همچون استعداد خانوادگی یا عوامل ارثی و تجربیات دوران کودکی در کنار هم قرار میگیرند و باعث اختلالات اضطرابی میشوند. علاوه بر این تجربیات آسیب زا، سایر موقعیتهای استرس زا و اختلالات شخصیتی میتوانند احتمال ابتلا به اختلال اضطراب را افزایش دهند.

 اختلالات اضطرابی اغلب در نتیجه بیماریهای ارگانیک جدی ایجاد میشوند! چنانچه بیمار از اختلال اضطراب رنج میبرد، مرکز ترس در مغز او معمولا بیش از حد فعال است. ثابت شده که موارد دیگری مانند سیستم لیمبیک مغز نسبت به محرکهای متعددی مانند استرس واکنش بیشتری نشان میدهد.

باید بگوییم که برخی داروها میتوانند، اثر تثبیت کنندگی داشته باشند و اضطراب را تسکین دهند. عوامل فیزیکی که منجر به ایجاد اختلالات اضطرابی میشوند شامل بیماری قلبی، بیماری تنفسی، اختلالات تیروئید و اختلالات عصبی در مغز هستند.

مطالعه بیشتر: شایعترین اختلال اضطراب در کودک و نوجوان (Anxiety disorder)، علل، علائم، تشخیص و درمان.

نحوه ی تشخیص اختلالات اضطرابی

برای تشخیص بیماری اختلالات اضطراب، ابتدا پزشک با بیمار مبتلا به اضطراب گفتگوی میکند. در اصل این کار پزشک، برای دستیابی به دلایل احتمالی ترس است. همچنین دانستن مصرف و استفاده از برخی داروها، الکل یا مواد مخدر برای پزشک مهم میباشد. برای تشخیص نوع و میزان اختلال اضطرابی، پرسشنامه های جداگانه ای وجود دارد که بیمار آن را پر میکند.
این پرسشنامه همچنین شامل شناسایی شکل و نوع خاص ترس و اضطراب (انواع اختلال اضطراب که در بالا اشاره شد) میباشد. به عنوان مثال، آیا این یک فوبیا و یا حملات پانیک است؟ بسته به علت مشکوک بیماری اختلال اضطرابی، ممکن است معاینات بیشتری برای رد علل احتمالی ارگانیک لازم باشد.

مطالعه بیشتر: انواع وسواس فکری (OCD)! همه حقایق مهم درمورد اختلال وسواس فکری و عملی.

روشهای درمان اختلالات اضطرابی

هنگامی که یک اختلال اضطرابی (Anxiety disorder) تشخیص داده شود، اکنون مسئله درمان این مشکل مطرح میشود. روشهای رفتار درماني در این زمینه بسیار مؤثر بوده و بسته به علائم فردي؛ ميتواند همراه با دارو نيز انجام شود. درمان روانشناختی عمیق نیز ممکن است برای برخی از بیماران مبتلا به انواع اختلال اضطراب، انجام گیرد.

 درمان اختلالات اضطراب، معمولا توسط روان درمانگران و یا روانپزشکان و کلینینک روانشناسی انجام میشود. علاوه بر این، تکنیک های مختلف آرام سازی تأثیر مثبتی دارند، زیرا به کاهش علائم فیزیکی مانند تنش عصبی کمک میکنند. این امر در مورد ورزش و سایر فعالیت ها نیز صدق میکند.
اگر ترس و اضطراب؛ ناشی از بیماریهای جسمی باشد، روان درمانی، تکنیک های آرام سازی و مدیریت استرس نیز به مقابله با این علائم کمک میکنند.

مطالعه بیشتر: اختلالات ریاضی یا دیسکلکولیا (Dyscalculia)، نشانه ها و علائم، عوارض، علت، درمان اختلال ریاضی.

 در زیر دو نوع روش درمان برای اختلالات اضطرابی را مشاهده میکنید

• درمان اختلالات اضطراب به روش دارو درمانی

برای بسیاری از بیماران، درمان ترسها و دلهره ها با دارو؛ علاوه بر روان درمانی می‌تواند مفید باشد. داروهای ضد افسردگی مانند مهارکننده های بازجذب سروتونین و آرام بخش هایی مانند بنزودیازپین ها موثر هستند. توجه داشته باشید که دارو باید تحت نظر پزشک تجویز و مصرف شود. زیرا برخی از داروها میتوانند اعتیادآور باشند.

• درمان اختلالات اضطرابی به روش رفتار درمانی

درمان ترس و اضطراب به روش رفتار درمانی، ابزار مناسبی برای شناخت و تغییر الگوهای رفتاری، افکار و احساساتی است که موجب اضطراب میشوند. همراه با درمانگر، می‌توان مفاهیم رفتاری جدیدی را در نظر گرفت و سپس توسط بیمار پیاده سازی کرد. تمرینات مکرر بیمار در  رفتار خود به تغییر ادراک و رفتار او کمک میکند.
به عنوان مثال، مواجهه درمانی؛ یک روش رفتار درمانی است! بدین ترتیب که بیمار عمداً خود را در معرض موقعیتی قرار میدهد که از آن میترسد. برای مثال، فرد مبتلا به اختلال اضطراب میتواند یک سفر با هواپیما داشته باشد که اغلب باعث حمله پانیک در وی میشود. در ابتدا، سفر فقط در افکار بیمار و سپس در واقعیت اتفاق می افتد.
با همراهی درمانگر، موقعیتی که تهدیدآمیز تلقی میشود، در بسیاری از موارد و پس از چند بار تکرار، استرس را کمتر میکند. ترس به تدریج فروکش میکند و حملات پانیک خیلی کمتر و یا اصلا اتفاق نمی افتد. این سیر مثبت در مغز ذخیره میشود تا بتوان یاد گرفت که موقعیت ظاهراً تهدیدآمیز دیگر خطری برای او ندارد.

روشهای کنترل اضطراب توسط خودمان

حتی اگر در حال حاضر تحت درمان درمانگر یا روانپزشک هستید، می‌توانید چندین کار را خودتان انجام دهید تا ترس خود را بهتر کنترل کنید. یکی از عناصر سازنده مهم در مبارزه با ترس یا وقوع احتمالی حمله پانیک؛ یادگیری تکنیکهای آرام سازی است.

روش های مختلفی از جمله یوگا، تمرینات اتوژنیک، مدیتیشن، آرام سازی پیشرونده عضلانی یا تمرینات تنفسی برای کنترل استرس و اضطراب وجود دارد. سبک زندگی سالم‌ نیز میتواند تأثیر مثبتی بر علائم اضطراب داشته باشد.
همچنین ورزش به کاهش استرس کمک میکند و اگر به صورت گروهی انجام شود، می‌تواند راهی برای خروج از انزوای اجتماعی باشد. ورزش منظم همچنین باعث خواب آرام میشود. یک رژیم غذایی سالم کمک بیشتری به تندرستی این بیماران میکند.
هرکسی که خودش فعال باشد و ورزش کند، می تواند به زودی احساس ثبات روانی داشته باشد. مشکلات، درگیریها و ترسها اغلب می توانند با شدت بیشتری روبرو شوند. در حالی که انجام این کارها تاثیر مثبتی بر روی ذهن افراد مبتلا به اضطراب داشته و در نتیجه به روند درمان کمک میکند.

چه زمانی بابت اختلالات اضطرابی به پزشک مراجعه کنیم؟

هرکسی که به طور منظم از اضطراب شدید رنج میبرد و در نتیجه در زندگی خصوصی (خانوادگی) و حرفه ای (کاری) خود به مقدار زیادی محدود شده است، در واقع از یک اختلال اضطراب رنج میبرد. افراد مبتلا  به این بیماری نباید از معاینه توسط پزشک دریغ کنند. هرچه زودتر این مشکل تشخیص داده شود، سریعتر درمان خواهد شد.

مطالعه بیشتر: انواع افسردگی! ویژگی، علائم، درمان، پیشگیری از انواع افسردگی.

اگر هر یک از این موارد زیر در شما ظاهر شد، باید به پزشک مراجعه کنید!

• احساس ترس بسیار برجسته و مشخص میباشد، طوری که قبلا تجربه نکرده اید.
• اخیراً موقعیت هایی که باعث ترس میشوند بیشتر شده است. در عین حال، اضطراب بدتر میشود.
• با ترس به تنهایی نمیتوانید مقابله کنید.
• اولین حمله پانیک در شما رخ داده است.
• هیچ دلیل قابل درکی برای میزان ترس وجود ندارد.
• کیفیت زندگی به دلیل ترس به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
• به دلیل ترس، ارتباطات اجتماعی به شدت محدود شده است.

اختلالات اضطرابی (کد ICD)

در پزشکی و رواپزشکی؛ به هر بیماری کد خاصی اختصاص داده میشود. کد مرتبط با بیماری اختلالات اضطرابی؛ “ICD” است که مخفف عبارت “International Statistical Classification of Diseases and Related Health” میباشد. سیستم طبقه بندی در سراسر جهان شناخته شده است و یکی از مهمترین روشها برای تشخیصهای پزشکی خواهد بود.
به عنوان مثال، “اختلالات عصبی، استرس و جسمی” تحت کد IDC “F40-F48” ثبت شده است. وارد کردن کد اغلب هنگام تحقیق در اینترنت به شما کمک میکند.

بازدیدها: 1