شایعترین اختلال اضطراب در کودک و نوجوان (Anxiety disorder)، علل، علائم، تشخیص و درمان

اساساً، ترس و اضطراب (Anxiety) یک واکنش طبیعی به موقعیت‌های خطرناک است. با این حال، این ترس‌ها نسبتاً خفیف هستند و به طور موقت رخ می‌دهند. زمانی که اضطراب و ترس در کودک از سطح طبیعی خود فراتر رود، با یکی از اختلال اضطراب در کودک و نوجوان روبرو هستیم. به عبارتی، ممکن است اضطراب به طور خاصی شدیدتر شده و به طور غیرعادی و مداوم رخ دهد و همینطور غیرقابل کنترل به نظر برسد. علل اختلالات اضطرابی در کودکان و نوجوانان پیچیده است. عمدتا، ویژگی‌های ذاتی، اجتماعی و تجربیات زندگی ممکن است در ایجاد اختلالات اضطرابی نقش داشته باشند و مشکلاتی را در کودک ایجاد کنند. در این بخش از مجله روانشناسی کلینیک روانشناسی دکتر قیومی، در ارتباط با اختلالات اضطرابی در دوارن کودکی و علل، علائم، تشخیص و انواع رایجترین آنها و درمان آن صحبت می‌کنیم.

اختلال اضطراب کودکی (Anxiety disorder) چیست؟

در کودکان، غالبا تعیین مرز بین هیجانات عادی و اختلال اضطراب، دشوار می‌باشد. علامت خطر اختلال اضطراب در کودک و نوجوان؛ زمانی است که ترس و نگرانی، موقعیت‌های اجتماعی را دشوار کرده و یا رشد اجتماعی کودک را محدود می‌کند. اختلال اضطراب (Anxiety disorder)؛ یک علامت بسیار غیر اختصاصی است که می‌تواند در تعدادی از اختلالات دیگر نیز وجود داشته باشد.

در اصل، اختلالات اضطرابی؛ یکی از شایع‌ترین مشکلات روانی در تمام گروه‌های سنی می‌باشد. اختلالات اضطرابی در دوران کودکی و نوجوان دختر؛ کمی بیشتر از پسران است. مطالعات مختلف و آمارهای تقریبی نشان میدهند که، حدود هشت درصد از کودکان 2 تا 5 ساله و 8 تا 9 درصد از نوجوانان از اختلال اضطراب رنج می‌برند. شایع‌ترین اختلال اضطراب در کودک و نوجوان؛ اضطراب فراگیر، فوبیای اجتماعی و خاص و اضطراب جدایی است.

مطالعه بیشتر: انواع اختلالات اضطراب (Anxiety disorders).

دلایل اختلال اضطراب در کودک و نوجوان

اساسا، اختلال اضطراب؛ با این واقعیت تقویت می‌شود که کودکان و نوجوانان رفتار اجتنابی را یاد می‌گیرند و بنابراین ترس آنها افزایش می‌یابد. در عوض، ترس کودک را باید تحت کنترل درآورده و با کمک یک روان درمانگر خوب بر آن غلبه نمود.
دلابل اختلالات اضطراب در دوارن کودکی؛ می‌تواند تحت تأثیر عوامل بیولوژیکی و روانشناختی باشد.

سابقه خانوادگی، ژنتیک یا وراثت؛ می‌تواند خطر ابتلا به اختلال اضطراب را افزایش دهد. از طرفی دیگر، رفتار والدین نیز بر ایجاد اختلال اضطراب، تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال طبق تحقیقات، سبک فرزندپروری بیش از حد محافظتی یا کنترل کننده، خطر ابتلا به اختلال اضطراب در کودک و نوجوان را افزایش خواهد داد. برای مشاوره آنلاین روانشناسی با ما در مرکز مشاوره دکتر قیومی در تماس باشید.

مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد بیماری ها و اختلالات روانی که باید بدانید.

علائم اختلال اضطراب در کودک و نوجوان

بسیاری از کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی (Anxiety disorder)؛ از رفتن به مدرسه امتناع می‌ورزند. برخی از کودکان به طور مستقیم به ترس خود می‌پردازند. مثلاً جملاتی مانند «می‌ترسم دیگر نبینمت» (از علائم اضطراب جدایی) یا «می‌ترسم بچه های دیگر به من بخندند» (از نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی) را مکررا، تکرار می‌کنند.

با این حال، اکثر کودکان مبتلا به این اختلال از علائم فیزیکی مانند درد شکم شکایت، دارند. زیرا ترس؛ می‌تواند باعث مشکلات معده، حالت تهوع، سردرد و اختلالات خواب در کودکان شود. در بسیاری از کودکان، اختلال اضطراب تا بزرگسالی ادامه دارد، در حالی که با درمان زودهنگام آن، بسیاری از کودکان یاد می‎گیرند که اضطراب خود را کنترل کنند.

به طور کلی، حالت‌های اضطراب و نگرانی در سه موئلفه زیر بیان می‌شود:

• علائم فیزیکی مانند تپش قلب، تعریق، لرزش، درد شکم و حالت تهوع یا سردرد
• رفتارهایی مانند اجتناب، گریه، پرخاشگری، کناره گیری، سکوت یا فرار
• افکاری مانند من به اندازه کافی خوب نیستم، اگر کاری نکنم اتفاق بدی می افتد، پدر و مادرم در خطر هستند، ترس از سقوط هواپیما و غیره در کودکان به وفور دیده شود.

برای مشاوره در خدمات روانشناسی، مشاوره فردی، روابط عاطفی با ما در مرکز دکتر قیومی در تماس باشید.

تشخیص اختلالات ترس و اضطراب در کودکان

برای تشخیص اختلال اضطراب؛ پزشک با جزئیات در مورد سابقه پزشکی و علائمی که در کودک و یا نوجوان رخ داده از والدین سؤال می‌کند. مهمترین بخش تشخیص این نوع ترس و اختلال، مصاحبه های متعددی است که از والدین، مراقبان و احتمالاً معلمان و خود کودک سؤال می‌شود.

برای انجام این کار از پرسش‌نامه های نیز استفاده میکنند که برخی از آنها به طور مستقل توسط خود کودک پر می‌شود. بخش دیگری از تشخیص اضطراب در دوران کودکی، معاینه فیزیکی کودکان برای رد سایر بیماری‌ها و همچنین مشاهده رفتار آنها است.

مطالعه بیشتر: اختلال افسردگی آتیپیک یا غیر‌‌معمول (Atypical Depression)، پیشگیری، علائم، دلایل، تشخیص و درمان.

شایعترین اختلالات اضطراب در کودکان

اختلال اضطراب جدایی (Separation anxiety disorder)

در اختلال اضطراب جدایی (Separation anxiety disorder)؛ ترس شدیدی از جدا شدن از مراقبین یا محیط آشنا (مانند والدین) وجود دارد. ممکن است، این نوع ترس حتی در سنین بالاتر (که دیگر چنین واکنش‌هایی طبیعی نیستند) در کودک ادامه یابد.

به عبارتی دیگر، کودک مبتلا به این نوع از اختلال اضطراب در کودک و نوجوان؛ به طور غیرواقعی از جدایی می‌ترسد و سعی میکند از آن جلوگیری کند. علائم فیزیکی مانند درد شکم یا حالت تهوع در اضطراب جدایی، شایع هستند. همچنین، ممکن است که کودک از رفتن به مهدکودک یا مدرسه امتناع کند. به علاوه، کودک مبتلا به این اختلال، تمایل دارد در خانه بماند و بیرون نرود.

اختلال فوبیای خاص (Specific phobia)

فوبیاهای خاص (Specific phobia)؛ گروهی از اختلالات اضطرابی هستند که در آن ترس توسط موقعیت‌ها یا اشیاء خاص معمولاً بی‌ضرر، ایجاد می‌شوند. در نتیجه کودک و یا نوجوان از این موقعیت‌ها اجتناب می‌کند و یا با اضطراب شدید روبرو می‌شود. به عنوان مثال، فوبیای سگ یا گربه، می‌تواند مانع از بیرون رفتن کودک از خانه و در‌ نتیجه منزوی شدن او شود.

از سوی دیگر، فوبیا از مدرسه نیز یک بیماری جداگانه محسوب نمی‌شود و باید مشخص شود که آیا دلایل واقع بینانه ای برای ترس از مدرسه وجود دارد یا خیر. همچنین، اضطراب جدایی و یا افسردگی نیز می‎توانند، دلایل ترس از رفتن به مدرسه باشند.

اختلال اضطراب اجتماعی (Social anxiety disorder)

اختلال اضطراب اجتماعی (Social anxiety disorder)؛ یکی از انواع شایعترین اختلالات اضطراب در کودک و نوجوان است که قبل از سن شش سالگی شروع می‌شود و معمولاً شامل ترس فوق العاده شدید از غریبه ها و نا امنی در موقعیت‌های اجتماعی است. این اختلال، منجر به اجتناب از تعاملات اجتماعی و محدودیت‌های آشکار در زندگی روزمره می‌گردد.

ترس و اجتناب کودک ممکن است در درجه اول، نسبت به بزرگسالان و همسالان و یا هر دو مربوط باشد. این حالت در کودک با گریه، وحشت، عصبانیت و یا گوشه گیری دیده می‌شود.

اختلال اضطراب فراگیر (Generalized anxiety disorder)

در اختلال اضطراب فراگیر (Generalized anxiety disorder)؛ نگرانی‌ها و ترس‌های آشکار و غیرقابل کنترلی رخ می‌دهد که رفتار کودکان را مهار کرده و در موقعیت‌های مختلف آنها را محدود می‌کند.

این نوع از اختلال اضطراب در کودک و نوجوان؛ غالبا با علائم فیزیکی مانند سردرد یا درد شکم همراه می‌باشد. کودکان مبتلا به اضطراب فراگیر، معمولا در داشتن آرامش و به خواب رفتن مشکل دارند. این اختلال، همچنین می‌تواند خود را به صورت نگرانی در مورد رویدادهای آینده، بی قراری، مشکل در تمرکز، تنش، تحریک پذیری و کج خلقی نشان دهد.

مطالعه بیشتر: اختلالات ریاضی یا دیسکلکولیا (Dyscalculia)، نشانه ها و علائم، عوارض، علت، درمان اختلال ریاضی.

اختلال هراس یا پانیک (Panic disorder)

اختلال اضطراب هراس یا پانیک (Panic disorder)، به ندرت قبل از سنین بلوغ اتفاق می ‌افتد و هرگز قبل از سن 6 سالگی رخ نمی‌دهد. مشخصه اصلی حملات مکرر شدید اضطرابی پانیک، هراس یا وحشت زدگی است که به یک موقعیت یا شرایط خاص محدود نمی‌شود و بنابراین غیرقابل پیش بینی نیز می‌باشد. حملات پانیک اغلب با تپش قلب، درد قفسه سینه، احساس خفگی، تعریق، لرزش، خشکی دهان و ترس از مرگ همراه می‌باشد.

درمان اختلالات اضطرابی در کودکان

هدف از درمان انواع اختلال اضطرابی دوارن کودکی، کاهش یا از بین بردن علائم فعلی و ارتقای رشد طبیعی کودک می‌باشد تا کودک تجربیات مثبتی در غلبه بر مشکلات داشته باشد و اینکه ترس‎ها باقی نمانند. برخی از اشکال زودگذر اضطراب در کودکان طبیعی است و معمولاً نیازی به درمان ندارند.

از طرفی، والدین و مربیان نباید کودک را در برابر همه موقعیت‌های بالقوه ترس‌آور، محافظت کنند، بلکه باید از او در برخورد با ترس‌ها، تحمل آنها و در نهایت غلبه بر آن‌ها حمایت کنند. کودک و خانواده او زمانی نیاز به کمک دارند که علائم موجود باعث اختلال شدید و مداوم شود، رشد طبیعی کودک و یا تعاملات اجتماعی او را مختل کند.

به هر حال، اختلالات اضطرابی همیشه باید درمان شوند. روان درمانی شامل برخورد با بیماری و ارائه دستورالعمل‎هایی در مورد نحوه برخورد با آن است. درمان به کودکان و نوجوانان کمک می‎کند تا با ترس‌های خود روبرو شوند. رویارویی با ترس معمولاً در مرکز درمان انجام می‌شود.

رفتار درمانی اضطراب در کودکان

برای اختلالات اضطرابی خفیف کودکان و نوجوانان، معمولاً رفتار درمانی کافی است. درمانگر می‌تواند کودک را در معرض موقعیتی قرار دهد که باعث اضطراب او می‌شود و باید به او کمک کند تا با این موقعیت کنار بیاید. در نتیجه، حساسیت کودک بسیار کمتر شده و درنهایت ترس او از بین می‌رود. در صورت لزوم، درمان اختلال اضطراب در والدین کودک نیز، می‌تواند مفید باشد.

مطالعه بیشتر: تاثیر طلاق بر فرزند پسر! چه بر سر فرزندان پسر بعد از طلاق خواهد آمد؟

دارو درمانی اضطراب در کودکی

ممکن است برای اختلالات اضطرابی شدید نیاز به دارو باشد. داروهای ضد افسردگی به نام مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین یا سرترالین، معمولاً اولین خط درمان هستند اگر درمان دارویی باید برای مدت طولانی ادامه یابد. اکثر کودکان مبتلا به اختلال اضطراب، بدون مشکل از SSRI استفاده می‌کنند.

با این حال، برخی از افراد که به اختلال اضطراب در کودک و نوجوانی دچار هستند، از درد شکم، اسهال، بی‌خوابی یا افزایش وزن شکایت دارند. بسیاری از کودکان یا نوجوانان مبتلا به اختلالات اضطرابی، بی قرار یا تکانشی تر می‌شوند. هنگامی که به درمان دارویی کوتاه مدت نیاز است، برای مثال به دلیل اینکه کودک در مورد یک روش پزشکی بسیار مضطرب می‌باشد، معمولاً از بنزودیازپین (نوعی آرام بخش) استفاده می‌شود.

پیامدهای ناشی از اضطراب کودکی چیست؟

ترس و اضطراب بیش از حد، بار بزرگی برای افراد آسیب دیده (کودکان و نوجوانان) دارد و اساسا منجر به محدودیت‌هایی در زندگی روزمره خواهد شد. به همین دلیل، باید سعی کنید تا از موقعیت‌هایی که باعث ایجاد ترس در کودکان می‌شوند اجتناب کنید.

پیامدها و عواقب ناشی از عدم درمان اختلال اضطراب در کودک و نوجوان:

• امتناع کودک از رفتن به مدرسه
• کودک نمی‌خواهد به تنهایی بخوابد.
• کودک مبتلا از تنها ماندن هراس دارد.
• ترس هنگام خداحافظی

 

منبع – منبع