علل فلج خواب و راهکارهای درمان آن
شاید تا کنون شما دچار فلج خواب شده باشید. یا این که اطرافیان شما آن را تجربه کرده‌اند. حالتی که در آن شما هوشیار هستید ولی توانایی حرکت دادن اعضای بدن خودتان را ندارید. ایرانی ها این عارضه را تحت عنوان بختک نیز می شناسند که طی قرن ها این حالت را به مسائل فرا طبیعی مانند ارواح ارتباط می دهند.
اما این حالت دارای علل مختلفی است که می توان با دانستن علت‌های آن و با چندین راه کار ساده به راحتی آن را درمان کرد. از این رو قصد داریم در این مقاله به معرفی این حالت، علل و عوارض آن بپردازیم. پس لطفاً مثل همیشه ما را همراهی کنید.
فلج خواب چیست؟
بختک یا فلج شدن در خواب با از دست دادن کنترل کوتاه مدت عضلات به نام آتونی شناخته می شود. این اتفاق پس از خوابیدن و یا بیدار شدن رخ می دهد. برخی از افراد در طول این دوره دچار توهم نیز می شوند که همین موضوع سبب به وجود آمدن خرافات در ذهن این افراد می شود.
همچنین از آن جایی که فلج در خواب با حرکت سریع چشم در چرخه خواب ارتباط دارد تحت عنوان پاراسومنیای نیز شناخته می شود.
در زبانی ساده می توان بختک را این گونه معرفی کرد. هنگامی که شما دچار بختک در خواب می شوید، هوشیار هستید و از محیط اطراف خود آگاهی دارید. اما در چنین حالتی شما نمی توانید عضلات خود را تکان بدهید و یا صحبت کنید. البته در این حالت شما می توانید چشم های خود را حرکت بدهید.
از نظر سنی معمولا این عارضه در هنگام بلوغ شروع می شود و در سن ۲۰ تا ۳۰ سالگی افزایش پیدا می کند. از نظر جنسیت نیز این عارضه در بین هر دو جنسیت مرد و زن نیز رخ می دهد. اما می توان گفت که احتمال بروز فلج خواب در دوره نوجوانی و اوایل جوانی بیشتر است.
عارضه بختک بین چند ثانیه تا چند دقیقه رخ می دهد و پس از آن فرد به حالت طبیعی خود باز می گردد. همچنین بختک در خواب می تواند در دو زمان رخ بدهد که با توجه به زمان رخ داده می توان آن را به دو دسته تقسیم بندی کنیم.
۱.فلج در خواب هیپناکوژیک
این عارضه در هنگام به خواب رفتن رخ می دهد. در این زمان بدن شما برای خواب آماده می شود و کم کم آرام می شود. و در این حالت است که شما توانایی صحبت کردن و حرکت کردن خود را از دست می دهید و فکر می کنید که دچار بختک شده‌اید.
۲.فلج در خواب هیپنوپومپیک
این عارضه در هنگام بیدار شدن از خواب رخ می دهد. در هنگام خواب بدن شما به صورت مداوم بین خواب عمیق و خواب غیر عمیق در تناوب است. هنگامی که این سیکل خواب ارتباط خود را با مغز از دست بدهد فلج خواب رخ می دهد.
توهمات پس از فلج در خواب یا بختک
کلیه توهماتی که پس از بروز عارضه بختک در خواب به آن دچار می شوید به سه دسته کلی تقسیم بندی می شود. این حمله ها می تواند با توهمات دیداری، شنیداری، حسی به همراه باشد. که شامل موارد زیر می شود.
- دسته اول
توهمات مزاحم
در این حالت شما حضور یک فرد خطرناک را در اتاق و یا نزدیکی خود احساس می کنید. همچنین صداهایی مانند باز و بسته شدن درب، صدای پا، صدای بالا و پایین رفتن از پله ها را می شنوید و یا احساس می کنید چیزی مانند یک روح سرگردان درون اتاق شما است.
- دسته دوم
توهمات انکوبوس
در این دسته از توهمات فلج خواب شما احساس فشار در قفسه سینه خود را دارید. مانند احساس خفگی و یا نشستن فردی بر روی قفسه سینه شما که سبب تحریک شما می شود. احساس فشار بر روی قفسه سینه، خفگی و ایجاد اختلال در نفس کشیدن و یا احساس آزار و اذیت جنسی شدن از طرف یک شخص مرموز حالاتی است که در این حالت برای افراد رخ می دهد.
- دسته سوم
توهمات وستتیبولار حرکتی
در این دسته شما حالتی مانند خروج از بدن و یا پرواز را احساس می کنید. معلق بودن، سرگیجه، سقوط، پرواز و از این قبیل حالات را احساس می کنید. این نوع تجربه فلج خواب از موارد دیگر شایع‌تر است. و قرن ها توسط افراد مختلف با فرهنگ های مختلف گزارش شده است.
علت های فلج خواب
نکته مهمی که باید درباره این موضوع به خاطر داشته باشید این است که علل های مرتبطی که سبب ایجاد فلج در خواب در یک فرد می شوند ممکن است با فرد دیگری متفاوت باشد. اما به صورت کلی می توان علت هایی که سبب بروز بختک درون افراد می شوند را این گونه بیان کرد.
۱.به پشت خوابیدن
به پشت خوابیدن یا طاق باز خوابیدن می تواند بروز این عارضه را درون شما افزایش بدهد. البته هنوز دلیل این که چرا طاق باز خوابیدن سبب بروز این عارضه درون افراد می شود، مشخص نشده ولی پنجاه درصد افرادی که دچار این حادثه شده‌اند در هنگام بروز این اتفاق به صورت طاق باز خوابیده بودند.
۲.برنامه خواب پر هرج و مرج
افرادی که برنامه خواب متغیری دارند و یا به خاطر سفرهای کاری زیادی که می‌روند نمی توانند برنامه خواب خود را تنظیم کنند و یا با ساعت زمانی مقصد جدید آن را تطبیق بدهند بیشتر دچار فلج خواب می شوند.
به صورت کلی می توان گفت که نداشتن یک برنامه منظم خواب که بدن شما بتواند خود را با آن سازگار کند می تواند سلب بروز اختلال درون چرخه خواب شما شده و سبب ایجاد مشکلاتی از قبیل این عارضه شود.
۳. امواج مغزی
امواج مغزی درون یک فرد در هنگام خواب می تواند سبب بروز این عارضه شوند. نتایج تحقیقات صورت گرفته نشان دهنده این موضوع است که در هنگام بروز بختک شدت های نامناسبی از امواج آلفا و جهش های متناوبی از امواج بتا درون مغز افراد به خصوص افرادی که دچار توهم بصری بوده‌اند وجود دارد.
این نتایج به این معنا هستند که این گونه افراد از نظر هوشیاری در حالت طبیعی و بیداری هستند ولی از نظر فیزیکی در حالت فلج عضلانی در خواب گیر کرده‌اند.
۴. گرفتگی عضلات پا
خطر بروز عارضه بختک درون افرادی که دچار گرفتگی عضلات به خصوص عضلات پا هستند بیشتر است.
۵. بیماری روانی
افرادی که دچار بیماری های روانی مانند: اختلالات دو قطبی، افسردگی اختلالات اضطراب و اسکیزوفرنی هستند بیشتر در معرض فلج خواب قرار دارند. این بیماری ها سبب بروز اختلالاتی در روند خواب طبیعی افراد می شوند. همچنین سبب ایجاد اختلال در عملکرد انتقال دهنده‌های عصبی می شوند. برای درمان این بیماری ها از داروهای روانپزشکی استفاده می شود که این داروها سبب ایجاد فلج در خواب می شوند.
۶. داروها
مصرف برخی از داروها، مواد مخدر و حتی مصرف مشروبات الکلی سبب ایجاد این عارضه درون افراد می شوند. زیرا تمام این موارد می توانند در روند معمولی خواب اختلال ایجاد کنند.
۷. ژنتیک
تحقیقات صورت گرفته نشان دهنده این موضوع است که داشتن پیش زمینه ژنتیکی نیز می تواند سبب بروز فلج در خواب شود.
علائم بختک در خواب
فلج خواب همان گونه که بیان کردیم بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد و با علائمی همراه است که شامل موارد زیر می شود.
- فلج اندام ها
- ناتوانایی در صحبت کردن
- وحشت
- ترس
- خفگی
- توهم
- درماندگی
- احساس سفت شدن دور گلو
- عرق کردن
- احساس فشار بر روی قفسه سینه
- خواب آلودگی در طول روز
- احساس سردرد به خصوص در صبح
- بیدار بودن در خواب
- عرق کردن
درمان فلج خواب
برای درمان بختک راهکارهای مختلفی وجود دارد که به برخی از آن ها در این قسمت اشاره می کنیم.
۱.تکنیک مقابله
شما با انجام چند تکنیک مقابله می توانید به این عارضه غلبه کنید. به طور مثال هنگامی که دچار فلجی در خواب شدید سعی کنید که به صورت آگاهانه انگشت های دست و یا پای خود را تکان بدهید.
۲.مراجعه به پزشک
مراجعه به پزشک و ارزیابی پزشکی از دیگر کارهایی است که می تواند به شما در درمان فلج خواب کمک بسیاری کند. این کار برای تشخیص بیماری های مغزی و اختلالات خواب ضروری است. زیرا بختک در بسیاری از موارد می تواند به خاطر وجود یک بیماری و یا عوارض دیگر تشخیص داده نشده باشد.
۳. مصرف مکمل
یکی از مشکلاتی که سبب ایجاد عارضه بختک درون افراد می شود، تنظیم نبود ریتم خواب افراد است. از این رو مصرف برخی مکمل ها مانند ملاتونین می تواند به تنظیم ریتم خواب شما کمک بسیاری کند. به خصوص افرادی که به صورت شیفتی کار می کنند و یا به خاطر مسافرت های مکرر مشکل تاخیر های مکرر در خواب دارند می توانند از این مکمل استفاده کنند.
۴. تنظیم نمودن برنامه خواب
می توان گفت که بهترین راهکار برای درمان فلج خواب تنظیم نمودن برنامه خواب است. زیرا در بسیاری از موارد بختک به خاطر نداشتن خواب کافی یا یک برنامه خاص برای خواب است. از این رو سعی کنید که یک برنامه خواب منظم برای خود داشته باشید.
شاید این راهکارها به سرعت جوابگو نباشد اما در دراز مدت می تواند کمک بسیاری به شما بکند.
همچنین سعی کنید موارد زیر را رعایت کنید.
- اگر طاق باز می خوابید سعی کنید از امروز این عادت را ترک کنید و به پهلو دراز بکشید.
- در طول شبانه روز سعی کنید به اندازه کافی بخوابید.
- از شرایط و موقعیت هایی که سبب ایجاد استرس و اضطراب درون شما می شود دوری کنید.
- اختلالات خواب خود را درمان کنید.
- در محیط تاریک و آرام بخوابید تا کیفیت خواب شما افزایش پیدا کند.
- قبل از خوابیدن از تبلت و یارانه استفاده نکنید و در هنگام خواب آن ها را در جای دیگری دور از خودتان قرار بدهید.
پیج اینستاگرام دکتر قیومی را دنبال کنید
سخن پایانی
فلج خواب از دست دادن کنترل عضلات برای کوتاه مدت است. این عارضه در حالتی بین خواب و بیداری رخ می دهد. به گونه ای که شما هوشیار هستید ولی توانی تکان دادن اعضای بدن خود را ندارید.
در گذشته از این عارضه تحت عنوان بختک یاد می شد که دارای سه دسته توهمات است. علت های مختلفی وجود دارد که سبب می شود فرد به این عارضه دچار شود که به آن اشاره نمودیم.
همچنین برای درمان بختک راهکارهای مختلفی وجود دارد که به چند نمونه از آن ها اشاره نمودیم. همچنین شما می توانید برای درمان این عارضه از یک روانشناس کمک بگیرید.
