خانواده درمانی سیستمی (Systemic Family Therapy) چیست؟ ویژگی ها، اهداف و انواع روان درمانی سیستمیک

متخصصان روانشناسی باید در موقعیت‌های مختلف، اختلافات خانوادگی را حل کنند. برای پرداختن به این مفروضات، انواع مختلفی از درمان‌ها انجام می‌شود که در میان آنها خانواده درمانی سیستمی (Systemic Family Therapy) راه حلی ایده آل است. روان‌درمانی سیستمیک؛ یک رویکرد درمانی است که با رویکردی جهانی و فراگیر به مطالعه سیستم‌های خانواده و زیرسیستم‌های آنها (مانند زوج، فرد، فرزندان) و سایر گروه‌های اجتماعی مهم می‌پردازد تا منشاء تعارضات را مشخص کند و به دنبال تغییراتی در پویایی این روابط باشد. در ابن بخش از مرکز مشاوره دکتر قیومی، قصد داریم تا به کلیه ویژگیها، اهداف و نحوه کار خانواده درمانی سیستمی و انواع آن بپردازیم تا با این رویکرد درمانی بیشتر آشنا شوید.

برای مشاوره آنلاین و مشاوره خانواده با ما در تماس باشید.

خانواده درمانی سیستمی چیست؟

خانواده درمانی سیستمی (Systemic Family Therapy)؛ مبتنی بر نظریه سیستم‌های عمومی می‌باشد که توسط زیست شناس و فیلسوف معروف به نام کارل لودویگ فون برتالانفی بیان شده است و فرض بر این است که خانواده را به عنوان موجودی با محدودیت‌ها و بخش‌های مرتبط و وابسته به یکدیگر، درک کنیم. خانواده درمانی سیستمیک؛ رویکردی است که با خانواده ها و کسانی که در روابط نزدیک هستند برای ایجاد تغییر، کار می‌کند. این تغییرات از نظر سیستم‌های تعامل بین هر فرد در خانواده یا رابطه، دیده می‌شود.

این مسئله، کاملا قابل درک است که خانواده ها و کسانی که در روابط نزدیک با آنها هستند، گاهی اوقات به دلیل تفاوت های خود با هم، دست و پنجه نرم می‌کنند یا وقتی که یکی از عزیزان آنها درگیر هستند، استرس دارند. هدف روان درمانی سیستمی؛ این است که این مسائل را از طریق اعضای خانواده و عزیزان حل کند. به آنها این فرصت داده می شود تا نیازهای یکدیگر را درک کرده و از آنها قدردانی کنند، همچنین بر روی نقاط قوت خانواده تکیه کرده و در نهایت تغییرات مفیدی در زندگی و روابط خود ایجاد نمایند.

مطالعه بیشتر: اشتباهات در آشنایی قبل از ازدواج! همه موارد مهمی که در آشنایی قبل از ازدواج باید بدانید را آموزش ببینید.

اهداف روان درمانی سیستمیک چیست؟

خانواده درمانی سیستمیک؛ با هدف یافتن راه حل هایی برای مشکلات عملی و واقعی در پویایی خانواده است. با این رویکرد درمانی، روانشناسان و درمانگران، فراموش می‌کنند که چه کسی مشکل دارد، در عوض برای شناسایی الگوهای ناکارآمد در رفتار خانواده ها، کار می‌شود.

می‌توان گفت که اهداف اصلی خانواده درمانی سیستمیک عبارتند از موارد زیر است:

• بهبود عملکرد خانواده ها
• افزایش درک متقابل
• تحریک حمایت عاطفی در میان اعضای سیستم خانواده
• استراتژی های مقابله ای و مهارت‌های خاص حل مسئله را توسعه دهید.

مطالعه بیشتر: جدیدترین انواع تکنیک زوج درمانی! با مهمترین روش زوج درمانی آشنا شوید.

چگونه متخصصان، خانواده درمانی سیستمیک را اعمال می کنند؟

روان‌شناسانی که با تکنیک‌های خانواده درمانی سیستمیک کار می‌کنند؛ بر روی یافتن راهی برای حل تعارضات بین خانواده، تمرکز می‌کنند. برای انجام این کار، درمانگران حرفه ای می‌توانند با ساختن یک نقشه خانواده با گروه شروع کرده تا ارتباطات متقابل بین اعضا را تعیین کنند.

برای رسیدن به این هدف، یک سری سؤالات کاوشگر در جلسات پرسیده می‌شود که از اعضای خانواده می‌خواهند موقعیت‌های خود را تعریف کنند و اینکه دیگران را چگونه می‌بینند، یا تکنیک سؤال معجزه‌آسا، یعنی از آنها می خواهند که اگر مشکل ناپدید شد، موقعیت و واکنش خود را در این حالت نشان دهند. همچنین، متخصص می‌تواند از سؤالات دایره ای استفاده کند تا یکی از اعضای خانواده را از طریق دیگری بشناسد.

علاوه بر این در طول جلسات، روان‌شناس الگوهای رفتاری برخی از اعضای خانواده را با دیگران مشاهده کرده و درک این پویایی‌ها و چگونگی تأثیر آنها بر دیگران را تحریک می‌کند تا هر یک از اعضا خود را مسئول تعارض فرض کنند. اینها برخی از تکنیک‎هایی است که درمانگران می توانند، هنگام انجام خانواده درمانی سیستمیک از آنها بهره بگیرند. چندین نوع با رویکردهای مختلف در مورد نحوه انجام خانواده درمانی سیستمی وجود دارد که همه آنها را معرفی می‏کنیم.

مطالعه بیشتر: طلاق عاطفی یا طلاق خاموش چیست؟.

خانواده درمانی سیستمی برای چه کسانی مناسب است؟

خانواده درمانی سیستمیک؛ بر این ایده استوار است که روابط خانوادگی، بخش مهمی از سلامت عاطفی هر یک از اعضای آن خانواده را تشکیل می دهد. این نوع درمان؛ می‌تواند به افرادی که به دیگران اهمیت می‌دهند، کمک کند تا راه‌هایی برای مقابله مشترک با هر گونه ناراحتی، سوء تفاهم و دردی که بر روابط آنها تأثیر می‌گذارد و بر کانون خانواده فشار می‌آورد، پیدا کنند.

شایع‎ترین مشکلاتی که خانواده درمانی سیستمی معمولاً با آن کار می کند؛ رویدادهای استرس زا و آسیب زا در زندگی مانند طلاق، بیماری یا مرگ یکی از عزیزان و مراحل انتقالی رشد خانواده است که می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود. تعارضات بین والدین و فرزندان، مشکلات مربوط به مدرسه و مسائل مربوط به کار و جنسی را می‌توان از طریق روان درمانی سیستمیک بررسی کرد.

همچنین این رویکرد درمانی، می‌تواند در کنار سایر متخصصان سلامت برای رسیدگی به مسائل خاصی مانند ADHD، اختلالات خوردن، اعتیاد، افسردگی، و هر شرایط دیگری که ممکن است تأثیر مخربی بر زندگی خانوادگی داشته باشد، کار کند.

به طور کلی، خانواده درمانی سیستمی برای درمان موارد زیر مناسب است:

• بحران‌های خانوادگی
• زوج درمانی
• مشکلات یا اختلالات رفتاری یکی از اعضای خانواده
• درمان اعتیاد
• آموزش روانی
• آموزش والدین

مطالعه بیشتر: اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADHD) چیست و چگونه درمان میشود؟.

انواع خانواده درمانی سیستمی

اکنون مکاتب و انواع مختلفی از خانواده درمانی سیستمی وجود دارد که برخی از آنها را در زیر به شما معرفی می کنیم.

خانواده درمانی سیستمیک روانکاوانه

خانواده درمانی سیستمی روانکاوانه، پیشگام در درمان خانواده ها بود. بنابراین درمان روانکاوانه یک چارچوب مفهومی ارائه کرد که از آن بیشتر نظریه‌های فعلی به سمت مدل سیستمی تکامل می‌یابند.

ماهیت این رویکرد این است که قادر به تشخیص و تفسیر درایوهای ناخودآگاه و دفاع آنها و همچنین ارتباط آنها با اصل روابط شی است.

تکنیک‌های (گوش دادن، همدلی، تفسیر و حفظ بی طرفی تحلیلی) این روش نسبتاً ساده هستند، اگرچه این بدان معنا نیست که استفاده از آنها آسان است. اکثر درمانگران روانکاوی ترجیح می دهند با خانواده های به شدن کلامی، کار کنند. زیرا به آنها آموزش داده می‌شود که ایده های خود را آزادانه بیان کنند.

مطالعه بیشتر: ازدواج با فرزندان طلاق! ازدواج با دختر یا پسری که فرزند طلاق است! خوب یا بد! راهکارها، مشکلات و فواید.

خانواده درمانی سیستمی وجودی؛ نوع دوم روان درمانی سیستمیک است

خانواده درمانی سیستمی وجودی، فرض می‌کند که مشکل فرد نیست، بلکه خانواده است، بنابراین رفتاری که به عنوان بیماری شناخته می‌شود، پیامد شیوه‌ای از ارتباط خواهد بود که اصولاً در یکی از اعضای آن آشکار می‌شود.

سپس این مدل درمان بر روی روابط و نه بر رفتار یک فرد منفرد عمل کرده و تداوم بین فرد، خانواده و جامعه را حفظ می‌کند. همچنین، تفسیر توسعه و انطباق آن در درون سیستم روابط متقابل با تأکید بر تغییر و رشد درونی به جای حذف برخی از علائم ظاهراً انحرافی در این رویکرد درمانی، انجام می گیرد.

خانواده درمانی سیستمی بین نسلی؛ یکی از انواع خانواده درمانی سیستمی

بسیاری از افراد محدودیت‌ها را احساس می کنند و به دلایل غیر قابل توضیح، قادر به رسیدن به اهداف مورد نظر خود نیستند. اینها انسدادهایی هستند که در نهایت باعث ناامیدی، اندوه یا اضطراب می‌شوند.

در این موارد، روان درمانی بین نسلی؛ همه چیزهایی را که فرد از نسل‌های گذشته دریافت کرده است بررسی می‌کند و به دنبال بارهایی می‌گردد که به ارث برده‌اند و اجازه رفتن به جلو را نمی دهند. به عبارت دیگر، خانواده درمانی فرانسلی؛ بر تعاملات بین اعضای یک خانواده در چندین نسل برای شناسایی مسائل اصلی خانواده، تمرکز دارد.

مطالعه بیشتر: نقش زوج درمانی در طلاق چیست؟ تاثیر زوج درمانی و مشاوره ازدواج در طلاق را بدانید.

خانواده درمانی سیستمی ساختاری

خانواده درمانی ساختاری؛ روشی از روان درمانی است که توسط سالوادور مینوچین توسعه یافت. او اعتقاد دارد که آسیب‌شناسی به طور خاص در فرد نیست، بلکه در پویایی روابط و در روشی که پیوندهای درون سیستم خانواده ساختار می‌یابد، قرار دارد. بنابراین، این روش بر درک تعاملاتی که بر عملکرد خانواده حاکم است و مداخله در روابط ناکارآمد درون خانواده تمرکز می‌کند.

خانواده درمانی سیستمی استراتژیک

خانواده درمانی سیستمی استراتژیک در دهه 1950، عمدتاً توسط شخصی به نام جی هیلی توسعه یافت که معتقد بود برای بیماران مهمتر است که مشکلات خود را فوراً حل کنند تا اینکه بفهمند چرا مشکل دارند. در این مورد، درمانگر استراتژیک اهداف روشنی را تعیین می‌کند که با مشکل ارائه شده مرتبط است و بنابراین روش یکسانی را برای همه موارد ارائه شده اعمال نمی‌کند، بلکه در عوض یک استراتژی خاص برای هر مشکل مطرح می‎شود.

خانواده درمانی سیستمی روایتی

خانواده درمانی سیستمی روایتی؛ شامل نوعی گفتگوی مشارکتی است که در آن هر عضو این فرصت را دارد که خود را بیان کرده و شنیده شود به طوری که گفتار آنها به آنها کمک می‌کند تا راه حل‌های علمی، عملی و سازنده‌تری را برای سیستم خانواده بسازند. علاوه بر این، روایت هر یک از آنها دانش جدیدی در مورد واقعیت خود ارائه می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا در زمان خود به عنوان نویسندگان اصلی آن کاوش کنند.

مطالعه بیشتر: اشتباهات در آشنایی قبل از ازدواج! همه موارد مهمی که در آشنایی قبل از ازدواج باید بدانید را آموزش ببینید.

روان درمانی سیستمی مختصر، یکی از انواع روان درمانی سیستمیک

به طور کلی، روان درمانی سیستمی مختصر شامل حداکثر ده جلسه (میانگین بین 6-7) است که با تمرکز بر یک مشکل خاص خواهد بود. در این صورت می‌توانیم اهداف مصاحبه اول را به صورت زیر خلاصه کنیم:

• یک مشکل را به صورت مشخص شناسایی کنید.
• کاوش راه حل‌های تلاش شده، همچنین در شرایط خاص
• اهداف درمانی را در شرایط مثبت، ملموس و دست یافتنی بیان نمایید.

سپس بر اساس اطلاعات جمع آوری شده، درمانگر سعی می‌کند مشکل را به عنوان یک دایره باطل، درک کرده و کاری را طراحی کند که بین جلسات انجام شود تا این دایره را بشکند.

مطالعه بیشتر: جدیدترین انواع تکنیک زوج درمانی! با مهمترین روش زوج درمانی آشنا شوید.

خانواده درمان سیستمی شناختی رفتاری

خانواده درمانی شناختی رفتاری به دنبال اصلاح افکار غیرمنطقی است که باعث ایجاد مشکلات می‌شوند که از طریق بازسازی شناختی و اصلاح رفتارهای مشکل ساز بر اساس ارتباط قاطعانه این کار را انجام می‌دهد. به طور کلی، این نوع مداخله با هدف یافتن راه حل‌های خاص برای مشکلات خاص مطرح شده، توسط خانواده یا یکی از اعضای آن است.

مطالعه بیشتر: چالش‌ها و مشکلات فرزندان طلاق چیست؟.

خانواده درمانی سیستمیک شامل چند جلسه است؟

خانواده درمانی، معمولاً یک رویکرد راه حل متمرکز و کوتاه مدت می‌باشد که معمولاً حدود 6 تا 20 جلسه برای کمک به خانواده‌ها برای درک نقاط قوت خود و یافتن روشهای پیشرفت انجام می‎دهد. برای خانواده ها و عزیزانی که مشکلات پیچیده تری را تجربه می‌کنند، ممکن است جلسات دیگری لازم باشد.

جلسات درمانی سیستمیک، ممکن است بین 50 تا 90 دقیقه طول بکشد و فواصل بین هر یک می تواند یک تا چند هفته باشد. البته بسته به عواملی مانند نحوه رسیدگی به مشکلات، مرحله درمان و نیازهای اعضای خانواده تعداد این جلسات متفاوت است. در نهایت، تمامی عناصر خانواده درمانی سیستمی از جمله تکنیک‎های خانواده درمانی و طول جلسات، نتیجه همکاری و توافق متقابل درمانگر و خانواده خواهد بود.

منبع – منبع – منبع