تفاوت خلق (Moods)، احساس (feeling)، عاطفه (Affect) و هیجان (Emotion)! تفاوت احساس و عاطفه چیست و چرا مهم است بدانیم!؟

در روانشناسی مفاهیمی از جمله خلق (Moods)، احساس (feeling)، عاطفه (Affect) و هیجان (Emotion)؛ با یکدیگر متفاوت هستند. بسیاری از افراد مفهوم احساس و عاطفه را با هم اشتباه می‎گیرند، به گونه ای که فکر می‎‌کنند آنها مترادف هم هستند. در حالی که در علم روانشناسی؛ هر یک از این کلمات معنای متفاوتی از یکدیگر دارند که بهتر است هر یک از آنها را بدانید تا بتوانید آنها را از یکدیگر تفکیک کنید. در این این بخش از مجله روانشناسی دکتر قیومی قصد داریم، علاوه بر تعاریف کلمات خلق، احساس، عاطفه و هیجان، به تفاوت احساس و عاطفه بپردازیم تا بتوانید آنها را از هم متمایز کنید.

عاطفه (Affect) چیست؟

عاطفه (Affect)؛ یک پاسخ بیولوژیکی به ویژه ماهیت عصبی است که باعث ایجاد یک سری واکنش‌های شیمیایی (تغییر احساس) می‌شود. عواطف؛ چیزی می‎باشد که بدن ما به محرک‌ها، اعم از لمسی، شنیداری، بینایی، بویایی یا چشایی پاسخ می‌دهد. برای مثال اگر فردی هنگام خواب؛ بوی دود را حس کند، احتمالاً فکر می‌کند که مشکلی در آشپزخانه یا شروع آتش سوزی است، بنابراین مطمئناً احساس ترس خواهد کرد.
این احساس، باعث ایجاد یک سری واکنش‌های زنجیره ای به مغز می‌شود که شامل آدرنوکورتیکوتروپین هورمونی است، که مسئول افزایش تولید هورمون کورتیزول می‎باشد. این نیز به نوبه خود باعث افزایش سطح انسولین در خون به عنوان راهی برای تولید انرژی برای آماده سازی بدن می‌شود. این فرایند طبیعی و علمی؛ عاطفه در بدن ما است.

برای آشنایی کامل با مشاوره روابط عاطفی، به این بخش از مرکز مشاوره دکتر قیومی مراجعه بفرمایید.

احساس (feeling) چیست؟

احساس (feeling)؛ یک تجربه ذهنی و ارگانیک است که از تفسیر وضعیتی که بدن ما در آن قرار دارد ناشی می‌شود. این تجربیات، زمانی ظاهر خواهند شد که مغز احساسات را پردازش می‌کند. برای بسیاری از متخصصان، احساسات ارزیابی ما از یک هیجان می‎باشد، بنابراین یک عامل شناختی دخیل است که در احساسات وجود ندارد. اگر فردی احساسی مانند ترس داشته باشد، ممکن است یک احساس مرتبط با آن رنج باشد، دیدن آن ترس او را فلج کرده و از پاسخ به موقع‌، جلوگیری می‌کند.

مطالعه بیشتر: افسردگی فصل پاییز چیست؟ راه های درمان و پیشگیری از افسردگی فصلی پاییز.

انواع احساسات

به طور کلی، احساسات به دو دسته دسته مثبت و منفی تقسیم می‌شوند:

احساسات مثبت

برخی از رایج‌ترین احساسات مثبت در انسان عبارتند از:

• احساس عشق: احساس عشق؛ واکنشی است که می‌توان نسبت به خود، به شخص دیگر، دیگران و یا نسبت به یک رویداد خاص احساس کرد. با حس عشق، افراد احساس می‌کنند که ارتباط مثبتی با دنیا دارند و احساس خوشبختی در آنها افزایش می‌یابد. افراد عاشق بهترین نمایانگر احساس عشق هستند، اما جلوه های دیگری مانند عشق مادری یا دوستی نیز وجود دارد.
• احساس خوشبختی: خوشبختی به احساس سیری یا رضایت اشاره دارد، بنابراین، خوشبختی احساسی می‎باشد که با رفاه همراه است.

احساسات منفی

مهمترین نمونه احساسات منفی در انسان را در زیر مشاهده بفرمایید:

• احساس نفرت: نفرت؛ یک احساس منفی است که با درک نارضایتی نسبت به کسی یا چیزی مشخص می‌شود. در شدیدترین موارد، نفرت؛ احساسی می‎باشد که می‌تواند به صورت جمعی بیان شود. برای مثال حملات فیزیکی، آزار و اذیت یا خشونت می‌توانند برخی از روش‌های ابراز احساسات نفرت باشند.
• احساس ضرر و زیان: احساس از دست دادن یا غم و اندوه به معنای درد عاطفی جدایی فیزیکی یا نمادین از کسی یا چیزی است. مرگ یکی از عزیزان می‌تواند باعث احساس از دست دادن شود.
• غمگینی: غمگینی واکنش ارگانیک به از دست دادن است. که می‌تواند باعث گریه شود.

خلق و خو (Moods) چیست؟

خلق و خو (Moods)؛ ترکیبی از احساسات و عواطف است که در طول روزهای خود می‌گذرانیم. خلق انسان؛ یک حالت نیمه پایدار ذهنی، جسمی و عاطفی می‎باشد. اغلب تهدیدها و فرصت‌هایی که عواطف و احساسات نشان می‌دهند فقط یکبار نیستند. با داشتن یک خلق پایدار، ما برای رسیدگی به کارهای بعدی هماهنگ می‌مانیم.

مطالعه بیشتر: اضطراب جدایی در کودکان چیست؟ تشخیص، علائم و درمان اختلال ترس از جدایی.

هیجان (Emotion) چیست؟

هیجان (Emotion)؛ به عنوان احساس شوق، اشتیاق یا نشاط و یا به عنوان چیزی که باعث ایجاد چنین احساسی شده، تعریف می‌شود. برای مثال، احساسی که کودک در صبح کریسمس در انتظار باز کردن هدایایش است، نمونه‌ای از هیجانات می‎باشد. صبح کریسمس که الهام بخش نشاط و شادی زیاد است، نمونه ای از یک هیجان خواهد بود.

به عبارتی، هیجان؛ حالتی از افزایش فعالیت در ذهن و در بدن است که ما را هوشیارتر می‌کند. هیجانات در طول یک طیف از کم به بالا عمل می‌کنند. در اصل، ما می‌توانیم کمی هیجان زده یا بسیار هیجان زده باشیم. هیجان، نتیجه تحریک است. زمانیکه به درستی تحریک شویم، آن وقت برانگیخته و یا هیجانی خواهیم شد. البته با تحریک بیشتر، هیجان بیشتری نیز پیدا می‌کنیم.

هیجان؛ یک نیاز اساسی برای انسان می‎باشد، به‌ویژه، وقتی که نیازهای اساسی دیگر مانند امنیت یا موقعیت اجتماعی قبلاً برآورده شده‌اند به نظر می‌رسد که به دنبال هیجان بیشتری می‌رویم. برانگیختگی یا هیجانات از نظر تجربه می‌تواند مثبت و منفی باشد. به عنوان مثال، چیزی برای ما بسیار هیجان انگیز و یا برعکس، بسیار ترسناک است.

مطالعه بیشتر: اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) چیست؟ علائم، نشانه ها، روش های درمان وسواس فکری را آموزش ببینید.

تحریکات روانی هیجانات به چه صورت است؟

هیجان؛ در مغز انسان شروع می‌شود، جایی که سیستم فعال کننده شبکه ای، ساقه مغز اولیه را به قشر مغز متصل می‌کند و بر روند گذار خواب و بیداری تأثیر می‌گذارد. در برانگیختگی همان هیجان، هوشیاری ما افزایش می‌یابد زیرا در حالت توجه قرار داریم. هیجان در این مورد می‌تواند ناشی از یک تهدید باشد، جایی که واکنش مبارزه یا فرار شروع می‌شود.

هیجان؛ سیستم غدد درون ریز به ویژه آدرنالین مغز را تحریک می‌کند و جریان اکسیژن و گلوکز را افزایش می‌دهد. همچنین، این سیستم غدد، مردمک‌های چشم را گشاد کرده و سیستم‌های غیر فوری مانند گوارش و سیستم ایمنی را سرکوب می‎کند. هیجانات از طریق سیستم عصبی سمپاتیک با اثراتی مانند افزایش ضربان قلب و تنفس برای اجازه دادن به اعمال شدید و سریع فیزیکی و تعریق برای خنک کردن بدن پخش می‌شود.

مطالعه بیشتر: انواع افسردگی! ویژگی، علائم، درمان، پیشگیری از انواع افسردگی.

تفاوت احساس و عاطفه

تفاوت بین عاطفه و احساس؛ در این است که عواطف واکنش‌های بیولوژیکی به محرک‌ها هستند، در حالی که احساسات واکنش‌های ذهنی یا ادراک نسبت به همان محرک‌ها می‎باشند. اگرچه آنها اغلب برای مفاهیم مشابه در نظر گرفته می‌شوند، اما دیدیم که آنها دو شکل بسیار متفاوت از پردازش اطلاعات هستند.

در زیر به تفاوت احساسات و عواطف اشاره می‌کنیم:

• احساسات واکنش‌های ارگانیک بوده در حالی که عواطف واکنش‌های ذهنی هستند.
• احساسات، هنگام تلاش برای تفسیر محرک‌های بیرونی به وجود می آیند. اما عاطفه زمان تلاش برای تفسیر احساسات، خود را نشان می‌دهد.
• عواطف؛ کوتاه مدت هستند از طرف دیگر، احساسات مدت طولانی‌تری دارند.
• احساسات در غیاب عواطف ایجاد می‌شوند در حالی که عاطفه برای پردازش اطلاعات نیاز به احساس دارد.
• احساسات به تفسیر حسی (استفاده از حواس پنج گانه) و عاطفه به تجربیات قبلی و روشی که فرد واقعیت را تفسیر می‌کند، بستگی دارد.

مطالعه بیشتر: اختلال دزدی بیمارگونه یا کلپتومانیا (Kleptomania) چیست؟ با جنون دزدی، پیشگیری، درمان آن آشنا شوید.

 

منبع – منبع – منبع